MIDDEN - DELFLAND

Radegast, god van zon, oorlog en overwinning

De heidense god Radegast zetelt op de berg Radhošť. Hij ziet er vervaarlijk uit: hem kwaad maken kan zeer riskant zijn! Toch is Radegast geliefd en verdoemd door vele generaties. Aan het eind van de lente vierden de oude Slaven de zomer "Solstice" bovenop de Radhošť. Vuren schenen dan in de nacht en er werd gezongen en gedanst. Deze traditie ging door tot de Christelijke tijd. 

De historische Radegast

Radegast is een historisch figuur, geen verzonnen persoon zoals vaak verteld wordt. In geschreven documenten wordt Radegast met verschillende namen genoemd, zoals Radgost, Redegaistus, Radagostus, Radegost, Redigast, Redegast, enz. Het oudste en enig betrouwbare geschrift over de figuur Radegast, de latere god van de Slaven, staat in de Isidor Chronicle (Isidor van Sevilla, ca. 560-626 AD - Historia Gothorum). Het verhaal gaat over het verlies van de troepen van Radegast van de Romeinse troepen onder de keizers Honorius en Arcadius in 405 AD. Radegast bracht 400,000 manschappen naar Rome om de groeiende kracht van het Christendom te onderdrukken. Het verhaal gaat dat enkele goden zijn ondergang hadden voorspeld en daarom gaf hij het beleg van Rome op. Vervolgens werd hij verslagen door een Romeins leger van slechts 30,000 manschappen. Radegast werd gedood en waarschijnlijk kort daarop uitgeroepen tot god van de Slaven.  


Radegast van Mikolaš Aleš

Radegast - een god van de Baltische Slaven

In het begin van 20ste eeuw werd Radegast gevierd als god van de Baltische Slaven in Retra (aan het Feldbergermeer in de provincie Neustrelitz, Duitsland) met een afgodsbeeld, een heilig woud en een heilig paard. In 1066 offerden de Obodriten (een slavische stam in het gebied tussen de Elbe en de Baltische zee) het hoofd van bisschop Jan van Meklenburg aan hun god. Twee jaar later werd de heilige plaats vernietigd en de Germaanse bisschop Burchard van Halberstadt reed triomfantelijk weg op het heilige paard. 



Radegast van Mikolaš Aleš

Radegast als afgod

Volgens de mondelinge overlevering zou een afgodsbeeld van Radegast hebben gestaan in het dal tussen de bergen Radhošť  en Cerna hora. Het zou zijn gemaakt van gesmeed goud en schitterende in de zon. Radegast heeft daar een kroon op en een afbeelding van een zwarte stier op zijn borst. In zijn hand een lans met twee bladen. Zo is de tempel met de afgod in Retra beschreven. Ook in andere plaatsen zou een dergelijke tempel zijn gebouwd. Er zijn meer van dergelijke beschrijvingen van Radegast.


Radegast op de heilige plaats

Radegast als god

Voorouders geloofden dat Radegast een god was van gastvrijheid, handel, handarbeid, vruchtbaarheid, zon en overwinning. Naast deze goede eigenschappen blonk hij uit in barbaarse handelingen. Hij zou moedig zijn, meer gewend zijn aan het gevecht dan aan vrede. Als god was hij vooral bloeddorstig en machtig, zoals de meeste goden uit die tijd. Zoals ook bij de mensen moest hij bewonderenswaardige kwaliteiten hebben met daarnaast een aantal beschamende eigenschappen.

Ofschoon het bestaan van de afgodsbeeld van Radegast op de berg Radhošť nooit is bewezen, is het wel aannemelijk gezien de naam van de god en de berg. 


Offeraltaar

Radegast als legende

Toen de Byzantijnse missionarissen Cyrillus (Konstantin) en Methodius van Thesalonike naar Moravië kwamen in de 9e eeuw, werd het gouden afgodsbeeld van Radegast naar beneden gehaald en begraven. Cyrillus en Methodius zouden op 23 juni 866 naar de Radhošť zijn gekomen. Hun missie was zo succesvol dat het volk het afgodsbeeld vernietigde en dat vervolgens een kruis werd opgericht op de berg. Er staat daar nog steeds een kruis. Toen het afgodsbeeld naar beneden werd getrokken verscheen er een verticale doorgang waardoor waarschijnlijke heidense priesters het afgodsbeeld in konden om het volk toe te spreken. De Radhošť mythe, eeuwenlang gekoesterd, is niet te scheiden in feiten en fictie. De mythe van het begraven gouden beeld van Radegast voegt een romantisch element toe aan de berg, vooral ook als een andere legende spreekt over kilometerslange doorgangen en kamers in de berg. 


Cyrillus (Konstantin) en Methodius bij de kapel

De Radhošť herbergt inderdaad een ingewikkeld stelsel van onderaardse gangen en kamers dat regelmatig is onderzocht. Tot op heden is geen bewijs gevonden van de opslag van de schatten die aan Radegast zouden zijn geofferd of het beeld zelf. Het gangenstelsel verandert voortdurend onder invloed van onderaardse rivieren en andere tektonische oorzaken.

Ragegast - het beeld

Het huidige beeld van de god Radegast dateert uit 1931 en staat nabij de top van de berg Radhošť. Het draagt twee attributen: de hoorn van vruchtbaarheid en de eend. De maker van dit werk is Albin Polášek (1879-1965) die afkomstig was uit Frenštát pod Radhoštem en woonde en werkte in Chicago, Amerika, als professor aan de kunstacademie. Het beeld is een gift van de Amerikanen van Tsjechische afkomst aan het thuisland. 

Radegast en een andere oude Slavische god Perun (god van de storm) ontmoetten elkaar in 1938 toen de lentestorm het beeld verschoof en beschadigde. Albin Polášek repareerde het beeld direct. In 1982 is het beeld grondig gerestaureerd toen bleek dat het aan het verpulveren was. In de periode 1997-1998 is een kopie van het beeld gemaakt dat nu op de berg staat. Kosten bijna een miljoen Tsjechische kronen. Het beeld van Radegast is makkelijk te vinden door het gemarkeerde pad te volgen dat begint op de berg Pustevny.


Radegast op de Pustevny

Bronnen